De Ecclesiae Dedicatione seu Consecratione

Po odmówieniu Siedmiu Psalmów Pokutnych z antyfoną Ne reminiscaris, Domine w miejscu przechowywania relikwii, które mają być umieszczone w ołtarzach, asysta przebiera się w szaty (biskup zakłada białą kapę i mitrę simplex) i wszyscy przechodzą przed drzwi konsekrowanego kościoła i klęcząc (biskup klęka przy faldistorium), śpiewają Litanię do Wszystkich Świętych, poprzedzoną antyfoną Adesto Deus unus i oracją.

Po litanii, w zwykły dla tej czynności sposób, biskup dokonuje błogosławieństwa wody i soli, kończącej się piękną oracją, której początek brzmi: Deus, invictae virtutis auctor, et insuperabilis imperii rex ac semper magnificus triumphator…

Po pokropieniu siebie i wiernych, przy śpiewie responsoriów, biskup trzykrotnie obchodzi kościół (dwukrotnie w prawą stronę, za trzecim razem w lewą), kropiąc odpowiednio najwyższą, następnie najniższą, a za trzecim razem środkową część murów (i ew. otaczający cmentarz), mówiąc przy tym: In nomine Pa+tris, et Fi+lii, et Spiritus + Sancti. Po każdym okrążeniu biskup staje przed drzwiami kościoła, w które, po domówieniu oracji, uderza pastorałem, po czym następuje krótki dialog z zamkniętym w kościele diakonem. Po trzecim dialogu biskup czyni pastorałem znak krzyża nad progiem kościoła, otwiera drzwi i wchodzi do środka wraz z lewitami, chórem i niezbędnymi ministrantami. Drzwi ponownie zamyka się.

Wspomniany dialog brzmi następująco:

Biskup: Attollite portas, principes, vestras, et elevamini portae aeternales, et introibit Rex gloriae.
Diakon: Quis est iste rex gloriae?
Biskup: Dominus fortis, et potens: Dominus potens in praelio, a za trzecim razem: Dominus virtutum ipse est Rex gloriae. Wtedy pozostali wierni dodają trzykrotne Aperite. Po wejściu do kościoła biskup mówi: Pax huic domui, na co diakon odpowiada In introitu vestro, pozostali zaś dodają Amen.

Po odśpiewaniu przez chór dwóch antyfon, biskup bez mitry klęka przy faldistorium na Veni Creator Spiritus, powstając po pierwszej strofie. W tym czasie ministrant sypie popiół w formie krzyża przez całą długość kościoła lub usypuje 23 i 24 pola z popiołu w równych odstępach (jak na zdjęciu poniżej). Następnie biskup zakłada mitrę i ponownie klęka na czas śpiewania Litanii do Wszystkich Świętych, w czasie której dwukrotnie wymienia się świętego/świętych, pod którego wezwaniem jest kościół oraz tych, których ołtarze będą poświęcone i tych, których relikwie będą w nich umieszczone.

Przed zakończeniem litanii biskup stojąc z pastorałem w dłoni i śpiewając w tonie litanii, błogosławi kilkakrotnie kościół i ołtarze:

Biskup: Ut locum istum visitare digneris.
Wszyscy: Te rogamus, audi nos.
Biskup: Ut in eo Angelorum custodiam deputare digneris.
Wszyscy: Te rogamus, audi nos.

Następnie śpiewa trzykrotnie: Ut ecclesiam, et altare hoc, ad honorem tuum, et nomen sancti N. consecranda bene+dicere digneris. Za drugim razem dodaje po benedicere: et sancti+ficare, a za trzecim razem do dwóch wcześniejszych wezwań dodaje: et conse+crare, na co wszyscy odpowiadają: Te rogamus, audi nos. Biskup, oddawszy pastorał, ponownie klęka, a chór kończy śpiewać litanię.

Po dwóch oracjach, odśpiewanych przez stojącego bez mitry biskupa, chór intonuje antyfonę, po której śpiewa Kantyk Zachariasza. W tym czasie biskup kreśli pastorałem na popiele litery alfabetu greckiego, później łacińskiego. Następnie przed wielkim ołtarzem, biskup odśpiewuje na przemian z chórem Deus, in adjutorium… , na które to wezwanie klęka bez mitry, zaraz po nim podniósłszy się, śpiewa Gloria Patri…. Tak trzykrotnie, za każdym razem śpiewając co raz wyżej.

Stojąc w tym samym miejscu, przy odpowiednich modlitwach biskup przygotowuje wodę gregoriańską: mieszaninę egzorcyzmowanej wody i soli oraz pobłogosławionego popiołu i wina. Następnie udaje się do portalu wejściowego, na  którego górze i dole czyni pastorałem znak krzyża. Po oracji wraca do wielkiego ołtarza i założywszy mitrę, odmawia orację. Po niej ściąga mitrę, macza kciuk prawej dłoni w wodzie gregoriańskiej i kreśli na mensie pięć krzyży: pośrodku i w rogach, wypowiadając za każdym razem słowa: Sancti+ficetur hoc altare, in honorem Dei omnipotentis, et gloriosae Virginis Mariae, atque omnium sanctorum, et ad nomen ac memoriam sancti N. In nomine Pa+tris, et Fi+lii, et Spiritus + Sancti. Pax tibi. To samo czyni przy innych ołtarzach. W tym czasie chór śpiewa antyfonę Introibo ad altare Dei wraz z psalmem 42.

Po oracji biskup zakłada mitrę, intonuje Asperges me i przy śpiewie trzech wersetów z psalmu 50. obchodzi wokół pierwszy ołtarz, przy pomocy hizopu skrapia go wodą gregoriańską. Następnie skrapia kolejne ołtarze. Wraca przed pierwszy ołtarz, ponownie intonuje antyfonę, chór śpiewa kolejne trzy wersety psalmu, a biskup znów kropi wszystkie ołtarze. Tak łącznie siedem razy. Następnie przy śpiewie antyfon i psalmów biskup pokrapia ściany kościoła trzykrotnie go obchodząc: dwa razy w prawą stronę i ostatni raz w lewą. Za każdym razem pokropuje wyższą część murów. Potem, przy śpiewie antyfon, kropi podłogę przechodząc kościół wzdłuż i wszerz, na kształt krzyża. Następnie staje na środku kościoła i po zaintonowaniu antyfony, kropi wodą posadzkę na wschód, zachód, północ i południe.

Stojąc po środku kościoła bez mitry, biskup zwraca się w stronę drzwi i śpiewa dwie oracje oraz prefację, której konkluzję odczytuje. Następnie stojąc w mitrze przed wielkim ołtarzem i przy pomocy wody gregoriańskiej rozrabia zaprawę (cement) i z odkrytą już głową błogosławi ją. Reszta poświęconej wody wylewana jest wokół podstawy każdego ołtarza. Biskup procesyjnie udaje się z klerem przed miejsce, gdzie są przechowywane relikwie i po odmówieniu bez mitry Aufer a nobis, Domine, cunctas iniquitates nostras…, z założoną mitrą wchodzi do środka. Chór śpiewa antyfony z psalmem 94, bądź responsorium o danym świętym. Po odmówionej z odkrytą głową oracji i zasypaniu kadzidła przez biskupa w mitrze, formuje się procesja, która przy śpiewie antyfon wraca przed konsekrowany kościół. Tam pozostaje schola, natomiast biskup poprzedzany przez krzyż ze świecami oraz turyfera, okadzającego relikwie niesione przez księży, obchodzi kościół wraz z ludźmi idącymi z tyłu i wołającymi Kyrie eleison.

Po okrążeniu kościoła biskup siada na faldistorium przed wejściem i odczytuje krótkie kazanie, archidiakon zaś odczytuje dwa dekrety Soboru Trydenckiego dotyczące kwestii finansowych, po czym ew. biskup zwraca się krótko do fundatora kościoła. Po odśpiewanym przez chór responsorium biskup wstaje, zwraca się ku drzwiom kościoła i z odkrytą głową odmawia orację. Następnie zakłada mitrę i umoczywszy kciuk w Krzyżmie świętym, namaszcza nim w formie krzyża odrzwia kościoła.

Przy śpiewie antyfon wszyscy wchodzą do środka. Po dojściu do pierwszego ołtarza i po zaśpiewaniu antyfony i dwóch psalmów biskup, z odkrytą głową, śpiewa orację. Następnie zakłada mitrę i Krzyżmem namaszcza cztery rogi sepulcrum (grobu). Zdjąwszy mitrę, przy śpiewie antyfony Sub altare Dei, sedes accepistis Sancti Dei umieszcza w ołtarzu opieczętowane relikwie, które zaraz okadza.

Biskup zakłada mitrę i przy słowach modlitwy Krzyżmem namaszcza w formie krzyża od spodu środek kamienia, który ma zamykać sepulcrum. Następnie, przy pomocy zaprawy, umieszcza go na swoim miejscu. Gdy chór skończy śpiewać antyfony, następuje oracja, po której pobłogosławionym cementem przytwierdza się kamień na stałe. Po czym biskup namaszcza go Krzyżmem wypowiadając słowa: Signe+tur, et sancti+ficetur hoc altare.  In nomine Pa+tris, et Fi+lii, et Spiritus + Sancti.  Pax tibi. To same czynności powtarza się przy innych ołtarzach.

Wróciwszy przed główny ołtarz, biskup zasypuje kadzidło do kadzielnicy i pobłogosławiwszy je, intonuje śpiew, po czym w mitrze okadza po kolei ołtarze ze wszystkich stron. Następnie stojąc przed wielkim ołtarzem z odkryta głową odmawia orację i założywszy mitrę, siada. W tym czasie ministranci płótnami wycierają mense ołtarzowe. Po czym biskup okadza mense, nad każdą czyniąc kadzielnicą znak krzyża na środku i na rogach. Ponownie wraca przed pierwszy ołtarz, dokonuje zasypania i kadzielnice oddaje księżom ubranym w komże, którzy nieustannie okadzają każdy ołtarz (za wyjątkiem momentu, gdy czyni to sam biskup). Po zaintonowaniu responsorium Dirigatur oratio mea biskup okadza po kolei ołtarze, trzykrotnie obchodząc je w prawą stronę.

Po powrocie przed pierwszy ołtarz biskup intonuje antyfonę Erexit Jacob lapidem in titulum fundens oleum desuper, po czym chór śpiewa psalm 83. W tym czasie biskup w mitrze namaszcza olejem Katechumenów mensę ołtarza na środku i w rogach. Tak samo czyni przy pozostałych ołtarzach. Powróciwszy przed wielki ołtarz, zasypuje jak wcześniej kadzielnicę, którą jeden z księży nieustannie okadzał ołtarz, intonuje responsorium i okadzając ołtarz, obchodzi go prawą stroną. Tak samo czyni przy pozostałych ołtarzach. Następnie, przed głównym ołtarzem, bez mitry odmawia orację, po której dwukrotnie powtarza wszystkie powyższe czynności: zmieniają się tylko antyfony, psalmy i oracje, zaś za trzecim razem namaszczenia dokonuje Krzyżmem, a okadzając ołtarze, obchodzi je lewą stroną.

Biskup, stojąc przed wielkim ołtarzem, intonuje antyfonę i gdy chór śpiewa psalm 45, zakłada mitrę i na ołtarz wylewa olej Katechumenów i Krzyżmo, którymi naciera całą mensę, nic przy tym nie mówiąc; co czyni następnie przy pozostałych ołtarzach. Powróciwszy przed pierwszy ołtarz intonuje kolejną antyfonę, a chór śpiewa psalm 86. Po jego zakończeniu biskup odmawia orację.

Następuje kolejna antyfona, psalm 147 i dwa responsoria, w czasie których biskup namaszcza Krzyżmem świętym dwanaście krzyży na ścianach kościoła, zaczynając od tych po prawej stronie ołtarza. Po namaszczeniu danego krzyża natychmiast okadza go potrójnym rzutem kadzielnicy.

Powróciwszy przed wielki ołtarz, biskup okadza jego mensę, intonując wcześniej antyfonę Aedificavit Moyses. Następnie odmawia modlitwę, po której, z odkrytą głową, błogosławi kadzidło, spalające się w naczyniu na ołtarzu, po czym kropi je wodą święconą i założywszy mitrę, układa z pięciu ziaren kadzidła, na których umieszcza pięć małych świeczek, pięć krzyży: na środku i w rogach ołtarza. Następnie je podpala, to samo czyniąc na pozostałych ołtarzach. Wraca przed główny ołtarz i zdjąwszy mitrę, klęka przed nim, intonując (Alleluia.) Veni, Sancte Spiritus, reple tuorum corda fidelium: et tui amoris in eis ignem accende. Po czym powstaje, a chór śpiewa dwie antyfony, po których następują dwie oracje: w czasie drugiej zbiera się drewnianą łopatką pozostałości po spalonych krzyżykach, których resztki wrzuca się do sacrarium.

Biskup, stojąc bez mitry przed stopniami wielkiego ołtarza, odmawia orację, po której następuje prefacja, w czasie której kilkakrotnie błogosławi kościół i ołtarze, kończąc ją czytaną konkluzją. Następnie intonuje antyfonę, chór śpiewa psalm 67, a biskup założywszy mitrę, kreśli znak krzyża Krzyżmem na frontach ołtarzy, nic przy tym nie mówiąc. Wróciwszy przed główny ołtarz, bez mitry odmawia orację i ponownie ją założywszy, podobnie namaszcza spojenie mensy i podstawy ołtarza w czterech jego rogach, mówiąc przy tym: In nomine Pa+tris, et Fi+lii, et Spiritus + Sancti. Wszyscy odpowiadają Amen. To samo czyni przy innych ołtarzach. Wraca przed pierwszy ołtarz, bez mitry odmawia orację, po której subdiakon płóciennymi ręcznikami wyciera mensy ołtarzy, biskup zaś siada na przeciw ołtarza w mitrze, wyciera dłonie w chleb i umywa je.

Subdiakon lub akolita przynoszą przed stojącego bez mitry biskupa obrusy, naczynia i inne ozdoby kościoła, które ten w czasie modlitwy błogosławi, a następnie kropi wodą święconą. Następnie nakrywa się ołtarze obrusami (pierwszy, woskowany od spodu, nazywa się chrismale), stawia się krzyż oraz inne ołtarzowe przynależności. W tym czasie śpiewa się antyfony, responsorium i psalm 62. Po nim biskup, z odkrytą głową, wchodzi na stopnie wielkiego ołtarza, oddaje rewerencję krzyżowi i intonuje antyfonę Omnis terra, w czasie której kadzielnicą czyni znak krzyża nad mensą, tak samo okadzając inne ołtarze. Całość obrzędu powtarza jeszcze dwa razy. Wróciwszy po tym przed główny ołtarz biskup odmawia dwie oracje i po Benedicamus Domino, wraca do zakrystii, gdzie przygotowuje się do Mszy.